BİR KİTAP BİR ALINTI- 2 (VENEDİK TACİRİ)

Tema: Toplumsal Eşitsizlik ve Sonuçlarına Dair

William Shakespeare’in 1597 ile 1602 yılları arasında yazıldığı tahmin edilen Venedik Taciri adlı oyunu için, hem etnik ve dini ayrımcılık üzerinden hem de adalet sisteminin ve kanunların yorumlanması üzerinden en çok tartışılan eseridir diyebiliriz.

Olayın anlatıldığı tarihsel süreç içinde, Yahudiler gettolarda yaşamaya mahkûm edilmiş ve ancak belli işleri yapmalarına izin verilmiştir.

Soylu tüccar Antonio (Hıristiyan), tefeci Shylock’tan (Yahudi) borç almak zorunda kalır. Shylock, Antonio’yu hem sevmez hem de ona karşı içinde gizli bir intikam hissi vardır. Borcun ödenmemesi halinde, vücudunun istediği bir yerinden yarım kilo eti keseceğinin senede şart olarak eklenmesi karşılığında borcu verir. Antonio, borcun ödeneceğinden emin olduğu için bu şartı kabul eder, ancak işler beklediği gibi gitmeyince, Shylock senetteki şartın gerçekleşmesini ister. Antonio’nun  dostları, bu aşamada borcun ödenmesi için istediğinden daha fazla para teklif etseler de Shylock senetteki şartın yerine getirilmesini istemekte geri adım atmaz.

Eserde nispeten kötü karakter olarak gösterilen Shylock; kendisine “Ne olmuş yani, borcunu zamanında ödeyemezse, etini kesecek değilsin ya. Hem ne işine yarar ki bu?” diye sorulunca, uğradığı ayrımcılık ve içinde biriken intikam hissi ile şu cevabı verir: 

“Balık yemi olarak kullanılır. Hiç kimseyi doyurmasa bile, intikamımı besler. Beni aşağıladı, beni yarım milyondan etti, kaybettiklerime güldü, kazancımla alay etti, halkımı hor gördü, işlerimi engelledi, dostlarımı benden uzaklaştırdı, düşmanlarımı kışkırttı. Peki, bütün bunlara sebep neydi? Ben Yahudi'yim de ondan. Yahudi'nin gözleri yok mu? Yahudi'nin elleri, organları, bedeni, duyguları, sevgileri, tutkuları yok mu? Aynı yiyeceklerle beslenmiyor mu? Silahla yaralanınca aynı acıyı duymuyor mu? Aynı hastalıklara yakalanmıyor mu? Aynı ilaçlarla iyileşmiyor mu? Kışın soğuğunu, yazın sıcağını bir Hıristiyan gibi duymaz mıyız? Etimizi kesseniz bizim de kanımız akmaz mı? Gıdıklarsanız, gülmez miyiz? Bizi zehirleseniz ölmez miyiz? Bize haksızlık yaparsanız öcümüzü almayacak mıyız? Her şeyde benzediğimize göre, bunda da benzeyeceğiz elbette. Bir Yahudi, bir Hıristiyan'a haksızlık ederse, karşısında göreceği hoşgörü ne? İntikam. Bir Hıristiyan bir Yahudi'ye haksızlık ederse, Hıristiyan töresine göre karşılığı ne olmalı? Elbette intikam!  Bunu sizlerden öğrendim, sizlere uygulayacağım. Zarar verici bir şey, ama öğrettiklerinizden daha iyisini yapacağım.”

Venedik Taciri, William Shakespeare, 

İş Bankası Yayınları, S;53)

Shylock bu sözleriyle, dünden bugüne devam eden, ekonomik, siyasi, sosyal, sınıfsal, kültürel, ırk ve cinsiyet temelli her türlü hiyerarşi ve eşitsizliğin muktedirler tarafından yaratılmış ve boyun eğdirilmiş sahte gerçekler olduğunu, bu ayrımcılığın insanlar ve toplumlar nezdinde gizliden gizliye intikam hissini beslediğini hatırlatıyor bana.

Metin içinde özel olarak bir topluluğu ifade eden "Yahudi" ve "Hıristiyan" isimlerini çıkartıp, ayrımcılık yapan tüm failler ile ayrımcılığa uğrayan tüm mağdurları cümle içine ekleyelim ve tekrar okuyalım lütfen.  

Kitabın tamamını okuduğunuzda ise adalet sistemi ve kanunların yorumlanışı üzerine zihinsel olarak mesai harcamanız gerekecektir muhtemelen.

Başka bir yazıda görüşmek üzere hoşça kalın.

YUNİS ELMAS

  

EK - Ne yazık ki, tarih boyunca sistematik bir şekilde dışlanmış, gettolarda yaşamaya mahkum edilmiş, son olarak da Nazi Almanya’sı tarafından zulme maruz kalmış bir milletin gayrı meşru şımarık çocuğu İsrail’in, 1948 yılından itibaren Filistin topraklarında yaptığı işgal ve zulüm insanlık adına en büyük kara lekedir bugün.