BİR KİTAP BİR ALINTI - 1 (TELEVİZYON: ÖLDÜREN EĞLENCE)

 

Neil Postman; Ayrıntı Yayınlarında ilk baskısı 1994 yılında yapılan “Televizyon Öldüren Eğlence” adlı kitabını Orwell’in değil, Huxley’in haklı olduğu düşüncesiyle yazdığını söylüyor ve her iki yazarın öngörülerini şu şekilde özetliyor:
 
“Orwell’ın uyarısı, dıştan dayatılan bir baskının bize boyun eğdireceği yönündedir. Huxley’in görüşüne göre ise insanları özerklikleri, olgunlukları ve tarihlerinden yoksun bırakmak için Büyük Birader’e gerek yoktur. Huxley’e göre, insanlar süreç içinde üzerlerindeki baskıdan hoşlanmaya, düşünme yetilerini dumura uğratan teknolojileri yüceltmeye başlayacaklardır. 

Orwell kitapları yasaklayacak olanlardan korkuyordu. Huxley’in korkusu ise kitapları yasaklamaya gerek duyulmayacağı, çünkü artık kitap okumak isteyecek kimsenin kalmayacağı şeklindeydi. Orwell bizi enformasyonsuz bırakacak olanlardan, Huxley pasifliğe ve egoizme sürükleyecek kadar enformasyon yağmuruna tutacak olanlardan korkuyordu. Orwell hakikatin bizden gizlenmesinden, Huxley hakikatin umursamazlık denizinde boğulmasından korkuyordu. Orwell tutsak bir kültür haline gelmemizden, Huxley duygu sömürüsüne dayanan içki alemleri ve tek başına iple asılı bir tenis topuyla oyalanmak gibi şeylerle ömür tüketen önemsiz bir kültüre dönüşmemizden korkuyordu. Huxley’in Brave New World Revisited’de belirttiği gibi, tiranlığa karşı direnmek üzere daima tetikte bekleyen kamusal özgürlükçüler ile rasyonalistler, “insanın neredeyse sonsuz olan eğlenme açlığı”nı hesaba katamamışlardı. Huxley, Orwell’in 1984’ünde insanların acı çekerek denetlendiğine dikkat çekerken; Brave New World’da insanlar hazza boğularak denetlenmektedirler. Kısacası Orwell bizi nefret ettiğimiz şeylerin mahvetmesinden korkarken, Huxley bizi sevdiğimiz şeylerin mahvedeceğinden korkuyordu.”

(Televizyon: Öldüren Eğlence, Neil Postman, Ayrıntı Yayınları, S; 8) 

2003 yılında vefat eden Neil Postman, akıllı cep telefonlarının ve internetin hayatımız içinde bu kadar yer aldığını, sosyal medyanın bu kadar yaygın olarak kullanıldığını ve insanların sürekli görünür olma telaşı içinde olduklarını görseydi; yaptığı yoruma ek olarak bu defa 1984'ün "büyük birader" inin, Huxley'in "Cesur Yeni Dünya"sında kılık değiştirdiğinden ve en mahrem anlarımızı dahi gönüllü olarak takip ettirip izlettirdiğimizden de bahsederdi herhalde.

Başka bir yazıda görüşmek üzere hoşça kalın.  

YUNİS ELMAS

Not: Brave New World; Cesur Yeni Dünya romanının orijinal ismi.